Po 33 latach od ostatniego Synodu die­cezjalnego biskup Jerzy Ablewicz zdecydował się na zwołanie czwartego Synodu diecezjalnego. W dniu 3 listopada 1980 r. na kongregacji dziekanów i wicedziekanów biskup zapowiedział zwołanie Synodu, a w dniu 8 maja 1981 r. wydał dekret o powołaniu Komisji głównej IV Synodu Diecezji Tarnowskiej. Przewodniczącym jej został biskup pomocniczy Piotr Bed­narczyk, a jego zastępcą ks. Piotr Gajda, oficjał Sądu Diecezjalnego. Do Komisji głównej powołano 15 kapłanów, a jej sekretariat stanowił kolegium czterech kapłanów. Zadaniem tej komisji było – jak czytamy w dekrecie o powołaniu Komisji Głównej – „wszechstronne i metodyczne przygotowanie w aspekcie duszpastersko–prawnym materiałów IV Synodu Diecezji Tarnowskiej, oraz kierowa­nie jego pracami. Jej też celem było nie tylko dotarcie do wszystkich środowisk ludu Bożego naszej Diecezji, ale za pośrednictwem komisji synodalnych opracowanie schematów synodalnych i czuwanie nad przebiegiem prac i nad przygotowaniem ostatecznej redakcji tekstu sta­tutów synodalnych”. („Currenda”  (1981), s. 222-223)

Praca nad przygotowaniem Synodu przebiegała na tyle szybko, że w dniu 16 października  1981 r. biskup Ablewicz zatwierdził i promulgował „Sta­tut IV Synodu Diecezji Tarnowskiej”. Według tego statutu celem sy­nodu było „podjęcie wspólnego działania dla pogłębienia wiary i oży­wienia życia religijnego w Diecezji Tarnowskiej w oparciu o naukę Kościoła powszechnego, w szczególności podaną przez II Sobór Waty­kański i urząd nauczycielski Kościoła w okresie posoborowym”. („Currenda”, (1981), s. 223-224). Ten ogólnie zakreślony cel Synodu został w statucie sprecyzowany bardzo szczegółowo; Synod zatem miał następujące cele szczegółowe:

• uświadomienie sobie przemian w dziedzinie religijno-moralnej za­chodzących obecnie w diecezji
• uwrażliwienie na niebezpieczeństwa i braki w dziedzinie doktry­ny i obyczajów, jakie obecnie zagrażają wiernym
• wytyczenie dróg wyjścia z zauważonych trudności dotyczących duszpasterzowania i zarządu diecezją
• wskazanie współczesnych sposobów pracy duszpasterskiej w tych dziedzinach, w których okaże się potrzebne
• gruntowne przestudiowanie i dostosowanie norm kościelnych usta­wodawstwa powszechnego do warunków aktualnie istniejących w die­cezji
• usprawnienie istniejących i powołanie nowych instytucji diecezjal­nych tam, gdzie zachodzi taka potrzeba.

Statut Synodu wprowadził radykalną zmianę co do uczestników sy­nodu; „w synodzie uczestniczy cały lud Boży Diecezji Tarnowskiej”, a w szczególności:

• przedstawiciele duchowieństwa diecezjalnego i zakonnego i sióstr zakonnych pracujących w diecezji z prawa nominacji lub specjalnego zaproszenia Ordynariusza
• przedstawiciele laikatu, zamianowani lub zaproszeni do współpra­cy w organach synodalnych
• wszyscy inni diecezjanie i duchowni i siostry zakonne, oraz katolicy świeccy poprzez udział w różnego rodzaju dyskusjach synodalnych i nadsyłanie do sekretariatu Synodu swoich postulatów. Tym razem nie zaproszono księży profesorów Uniwersytetów, pochodzących z diecezji.

Dekretem z 16 października 1981 r. biskup Ablewicz ogłosił Regulamin IV Synodu Diecezji Tarnowskiej, mocą którego zatwierdził zestaw komisji problemowych i ich przewodniczących, przygotowany przez Komisję Główną. Komisji tych powołano dziesięć: 1. Komisja teologiczna – ks. K. Kupiec; 2. Komisja spraw nauczania z trzema podkomisjami (przepowiadania słowa  Bożego,  katechizacji  i środków przekazu) – ks. E. Lazarowicz; 3. Komisja do spraw kultu Bożego z czterema podkomisjami (liturgiczna, sztuki sakralnej i budownictwa kościelnego, duszpasterstwa liturgicznej służby ołtarza) – ks. B. Margański; 4. Komisja do spraw powołań i Seminarium Duchownego z trzema podkomisjami (do spraw powołań, seminaryjnego przygotowania do kapłaństwa i do spraw materialno-gospodarczych Seminarium Duchownego) – ks. S. Rosa; 5. Komisja do spraw apostolstwa świeckich – ks. M. Bednarz; 6. Komisja do spraw duszpasterstwa z pięcioma podkomisjami (duszpasterstwa młodzieży, duszpasterstwa małżeństwa i rodziny, duszpasterstwa grup zawodowych i specjalistycznych, duszpasterstwa dobroczynnego, trzeźwościowego i specjalnego, duszpasterstwa misyjnego i ekumenicznego – ks. T. Szarwark; 7. Komisja do spraw duchowieństwa diecezjalnego z czterema podkomisjami (dla formacji intelektual­nej, duchowej, duszpasterskiego urzędu i spraw bytowych) – ks. K. Kos; 8. Komisja do spraw zakonów – o. S. Podgórski CSsR; 9. Komisja do spraw struktur diecezjalnych – ks. J. Dudziak; 10. Komisja do spraw gospodarczo-finansowych- ks. E. Krężel.

Biskup Jerzy Ablewicz wydał 11 lutego 1982 r. list pasterski zapowiadający czwarty Synod Diecezji Tarnowskiej. Jako hasło Synodu wysunął sło­wa „Na obraz Kościoła powszechnego”  (Lumen gentium23). IV Synod Diecezji Tarnowskiej miał za zadanie pogłębić świadomość wiernych na temat Kościoła partykularnego. Zadanie to zostało zrealizowane m.in. poprzez niedziele synodalne, sesje informacyjne Synodu, a także poprzez osobiste zaangażowanie wiernych świeckich, duchownych i członków życia konsekrowanego w prace synodalne. Kilkuletnie „synodowanie” doprowadziło do wypracowania od podstaw nowego prawa diecezjalnego. Prawo to zostało zawarte w 747 statutach, 12 instrukcjach i 7 statutach instytucji kościelnych.

(Bibliografia: List biskupa tarnowskiego Jerzego Ablewicza zapowiadający Czwarty Synod Diecezji Tarnowskiej z dnia 11 lutego 1982 r, „Currenda”, 5-6 (1982), s. 98-101; B. Kumor, Diecezja tarnowska. Dzieje ustroju i organizacji 1786-1985, Kraków 1985, s. 373-377; B. Olejnik, Analiza historyczno-prawna struktury i organizacji IV Synodu Diecezji Tarnowskiej w trzydziestolecie zakończenia, Tarnów 2016).